De erfenis van Llink

Omroepen proeven aan bedrijfsintern milieubeleid
 

Omroepen zijn al jaren gretige boodschappers van milieuverhalen. Maar ook grootverbuikers van energie, en tot de voorlopers qua milieubewuste bedrijfsvoering horen ze allerminst. Toch komt nu zowaar iets van, zoals dat heet, bedrijfsinterne milieuzorg op gang.
 

 Photo: © Michel Robles

 

Spaar het milieu, print deze e-mail alleen als het nodig is. Een groen geprinte vermaning onderaan alle e-mails afkomstig van de NOS redactievloer. Steeds meer omroepen verrijken hun e-mail aldus. “Prima, hoor”, roept de bekende NCRV-presentator Harm Edens: “Als iedereen inderdaad stopt met printen, red je al een half regenwoud. Maar laat ze hier nou de verwarming eens lager zetten! Dan heb je – haha- meteen het eerste miljoen al binnen van de omroepbezuiniging die de regering wil.”
 

De NCRV woont samen met de AVRO en de KRO in het zogeheten AKN-gebouw in Hilversum. Eigenaar/beheerder Stichting AKN geeft hoog op over de energiebesparende verlichting en “flexibele klimaatregeling”. Maar Edens weet wel beter: “Het is hier zó gods-gruwe-lijk heet! ‘s Winters lopen mensen in zomerkleren, ’s zomers zweet je er van de achterkant uit!”

 

 

Murdoch’s zoon
Milieu in omroepland. Tot voor kort werd je glazig aangestaard wanneer je erover begon. Natuurfilms, okee. Of klimaatreportages vanaf de Groenlandse kust. Maar de bedrijfsvoering? Uhh…
Ja, je had de ‘groene omroep’ Llink. Die deed in eigen huis hardop aan biologische broodjes, “computers uit!” en klimaatcompensatie voor Floortje Dessings reisbevlogenheid. Verder liep niemand te koop met groene dadendrang, althans niet hardop.
Zelfs gefrustreerde medewerkers als Harm Edens deden hun taaie missiewerk liever onopvallend binnenskamers. In het buitenland was het niet anders, zo bleek vorig jaar op de IBC wereld omroepconferentie in Amsterdam. Een ‘panelsessie over ‘the cost of being green’ trok amper publiek.
 

Okee, NewsCorp eigenaar Rupert Murdoch had, naar verluidt op instigatie van zijn milieuminnende zoon, in 2007 aangekondigd om al zijn bedrijven eind 2010 ‘klimaatneutraal’ te maken. En bij de BBC en het Franse TF1 wordt bescheiden geëxperimenteerd met zaken als energiebesparing en afvalscheiding.
“Wij gaan heel pragmatisch tewerk”, vertelt Frédéric Tapissier, voorzitter van TF1’s technische comité: “We zijn begonnen met afval, watergebruik en kantoorpapier. Daarnaast zetten we druk op producenten van decoders en andere energie-intensieve apparatuur, voornamelijk via lobbywerk rond de Brusselse milieuregelgeving. Geformaliseerde plannen en vastomlijnde targets hebben we echter niet.”

 

 

Klimaatneutrale uitzending
Elders in de omrepenwereld was het ogenschijnlijk stil. Toch voorspelden kenners een kentering. “Milieu is geen moreel extraatje meer”, waarschuwde de Spanjaard Jaume Rey, directielid bij plasmaschermen-fabrikant Panasonic: “Door internationale regelgeving en scherpere eisen van afnemers wordt ‘duurzaam’ een bedrijfseconomische factor voor de gehele energie-intensieve broadcasting business. Omroepbedrijven als energie-intensieve bedrijfstak kunnen bijvoorbeeld niet om klimaatmaatregelen heen.”
Computers, verwarmde redactiezalen, reportagereizen, studioapparatuur – uitzenden produceert vette bellen broeikasgas. Zo ook de miljarden ontvangers. De aanzwellende stroom radio’s, TV’s, smartphones, iPads, enzovoort vergt immers steeds meer energie. Naarmate de welvaart in voorheen arme landen toeneemt, wordt dat alleen maar meer.
 

Vorig jaar december, vlak voor de geflopte klimaattop in Kopenhagen, wilde EenVandaag een ‘klimaatneutrale’ TV-uitzending maken en liet de eigen uitstoot berekenen. Dat werd slikken: 2503 kilo CO2 per uitzending, evenveel als een rijtjeshuishouden produceert in één jaar tijd. Eveneens in 2009 kwam het doelbewust Spartaans geproduceerde klimaat-docudrama “The Age of Stupid” op maar liefst 94 ton.
Ook bedrijfsafval kan aardig aantikken, al heeft de digitalisering een eind gemaakt aan de vertrouwde kilometers film en sloten ontwikkelchemie. Decorstukken, plastic bekertjes, papier, inderhaast verpieterde lunches: ook daar moeten omroepdirecties iets mee.

 

 

Achterkant
“Jongens, wat doen wij aan milieu?” Door de telefoon klinkt gegiechel, wanneer eindredacteur Elmer Smaling van de Groningse lokale omroep OOG TV zijn collega’s te hulp roept. Smaling: “Het is niet iets waar wij veel aan denken, hoor. Beleidsnota’s ofzo heb ik nooit zien langskomen.
“Tja, de verwarming gaat automatisch uit overdag. We hebben ‘thin client’ laagverbruik-computers, die bovendien op één centrale server draaien. We printen zo min mogelijk. En oja, we hergebruiken van alle A4’tjes ook de achterkant. Er ligt altijd een stapel velletjes klaar. Maar eigenlijk zien we die dingen niet zozeer als Milieubeleid. Het is meer iets logisch, iets wat je gewoon dóet.”
 

Ondernemingsraad

Aarzeling, verbazing: het is haast de standaardreactie bij redactiechefs en persvoorlichters. Toch komen na even peinzen allerlei “kleine dingetjes” boven. Veel van die aanzetten zijn ontstaan op de werkvloer.
De Ondernemingsraad van Omroep West - grotendeels redacteuren - bedacht in 2008 een Milieuheld-actie, waarvoor collega’s elkaar maandelijks konden nomineren. De nachttechnicus die overal de computers uitzette, won een keer, net als weerman Huub Mizee, die door weer en wind op de fiets naar het werk kwam.
Afval wordt ter redactie braaf gescheiden. “Natuurlijk, het wordt wel eens vergeten”, bekent

verslaggeefster/redacteur Judith Moerman, ”Maar meestal worden zulke initiatieven goed ontvangen.”

 

 

Streekappels
De VARA heeft zich bij de ’10:10’ klimaatuitzending van 10 oktober vastgelegd op een “streven naar” 10 procent CO2-reductie vóór 2012. Intern onderzoekt een ‘duurzaamheidcommissie’ opties voor een brede, stap-voor-stap bedrijfsstrategie. Een specifiek budget is daar vooralsnog niet aan gekoppeld.
De Omroep Flevoland directie heeft reeds enig beleid vastgesteld, weet office manager Bettie Smith te melden. “Samen met onze energieleverancier Electrabel voeren we per werkruimte energiescans uit. Bij vervangingsinvesteringen houden we daar rekening mee.”
Let wel, nuanceert eindredacteur Marco Penninkhof: “wij zijn een arme omroep. Maatregelen worden ook domweg genomen vanwege efficiency. We besparen pallets-vol papier door de kopieermachine op ‘dubbelzijdig’ af te stellen en doordat we radionieuwslezers niet meer van papier te laten lezen, maar gewoon van scherm.
“Ook sturen we de TV-verslaggever en cameraman (soms ook de radioreporter) samen in één auto op pad. Mooi meegenomen dat zoiets ook nog milieuvriendelijk is.” De kantine serveert, naast “vette hap”, biologische producten. Penninkhof: “Bij de ingang liggen bijvoorbeeld streekappels van een bedrijf hier uit de buurt.”

 

 

Studio
Alles leuk en aardig, maar één les, die de filmwereld trouwens al eerder geleerd had. was “toch wat frustrerend” bij de klimaatneutrale EenVandaag uitzending destijds, verzucht redactrice Miriam Heijenga, die de uitzending coördineerde: “Onze invloed als redacteuren bleek beperkt. De helft van alle uitstoot komt op conto van de studio.”
De bloedhete set-verlichting, geluidsinstallaties en de noodzakelijke koeling waren samen goed voor 1230 kg. CO2. Van de 1067 kilo die voor rekening kwam van ‘computergebruik’, zit het overgrote deel evenmin in de redactiezaal, maar in de datacenters met hun zware servercomputers.
Vervoer (2 kg), verwarming (53) en verlichting (118) bleken bescheiden posten. Alle inspanningen ten spijt kwam, de EenVandaag-redactie zelf niet verder dan een totaalreductie van 37 kilo, oftewel:1,5 procent. Conclusie: de grote CO2-winst in het omroepvak moet komen van investeren in ‘groene’ techniek.

 

 

Datacenters
Het goede nieuws is: technologen, pientere omroeptechnici en facilitaire diensten zitten niet stil. Energiebesparende lampen en andere zuinige apparatuur doen hun intrede. In enkele RTL-studio’s gebeurt de achtergrondverlichting reeds met LEDs. Ook voor de set-verlichting zijn nieuwe, zuiniger alternatieven.
Onlangs zijn bemoedigende resultaten gepubliceerd van een onderzoek op het Mediapark, in opdracht van de Vereniging Podiumtechnologie. Daarbij zijn de artistieke en technische mogelijkheden van vijftig armaturen vergeleken, gangbare én energiebesparende typen. LED’s blijken beduidend energiezuiniger. Hun gemeten lichtstrerkte is deels beperkter dan die van gangbare armaturen, maar andere artistieke kwaliteiten zijn juist hoger.
De volgende stap zijn duurzaam gebouwde datacenters. Vooralsnog staan randprocessen zoals koeling (het casco) en duurzame energievoorziening centraal. Vervolgens moeten ook de servers zelf energiezuinig worden. ‘s Werelds grootste datacenter provider Digital Reality Trust en de certificeringsinstantie BRE hebben vorig jaar het BREEAM beoordelingsinstrument gelanceerd voor ‘groene’ datacenters.

 

 

Eerst zien...

Het gloednieuwe Endemol-studiocomplex in Amsterdam draait op stadsverwarming en koeling met oppervlaktewater. RTV Noord in het Groningse bedrijfsverzamelgebouw Mediacentrale krijgt te maken met actief “duurzaamheidsbeleid” van eigenaar Waarborg Vastgoed.
In Hilversum gaat de hoofdserverruimte in het AKN-gebouw binnenkort over op natuurlijke ‘vrije’ koeling. Vooruitgang? Eerst zien, dan geloven, denkt Harm Edens. “Het automatisch aan- en uitzetten en verlichting van redactieruimten gaat nu met hele afdeling, wanneer de laatste persoon zich afmeldt. Doe het slimmer per werkeiland, of eilandengroep. En zorg dat ook computers zichzelf uitzetten als mensen zo stom zijn om het te vergeten.
“Ook onderling valt trouwens nog eindeloos veel op te voeden. Neem tonijn. Bijna uitgeroeid, maar ligt nog altijd in onze kantine, ik loop daar al vier jaar over te zeiken.”
 

Ecosucker

Bedrijven in veel andere bedrijfstakken proberen hun hele milieutrategie te laten voorzien onafhankelijke milieucertificaten zoals ISO 14001. Maar dat is voor omroepen nog een “bridge too far”, constateert directeur René Toet van de Climate Neutral Group in Utrecht, die onder meer de commerciële omroepen BNN en RTL bijstaat op milieugebied.
Toet: “Zoiets lukt pas wanneer het topmanagement het draagt. Nu zitten omroepen nog in de beginfase. Maar de media hebben een voorbeeldfunctie. Daarop mag best steviger geschakeld worden.”
“Maar het belangrijkste omroeptaak blijft toch de programmering, benadrukt Harm Edens. “Ik weet het: kijkcijfers gaan bij de omroepen vóór alles. Maar op milieugebied heeft de grote 35-plusgeneratie compleet afgehaakt. Richt je liever op de kleinere, maar veelbelovende groep 25-min.
“Als je ziet wat die lui allemaal ‘sharen’! Daar kun je geweldige, interactieve TV of radio mee maken. Nieuwe stofzuiger van gerecyclede PET-flessen? Hup, een live wedstrijd: bedenk de leukste naam, de EcoSucker, ofzo…”