Olifanten als natuurbeheerders?

Deense proef met circusolifanten in heidegebied

 

Grote grazende dieren, kunnen nuttige helpers zijn bij het verwijderen van hinderlijke bosopslag in natuurgebieden. Konikpaarden, Schotse Hooglanders en en Gallowayrunderen doen al nuttig graaswerk in vrschillende Europese landen. Deense biologen probeerden voor het eerst ook olifanten als natuurbegrazers uit.

 

Laatste update: 4 juli 2010

 

Ze kunnen het amper geloven, de natuurexperts die horen over het experiment van Deense ecologen, aangevoerd dor bioloog/natuurschoolleider Morten Lindhard op de heide van Eskebjerg Vesterlyngen in 2008. Olifanten los laten grazen in een keurig klein landje als Denemarken, is dat niet gewoon malligheid?

Niet dus. Lindhard was gefascineerd geraakt door de Amerikaanse megafauna extinction theory, die stelt dat niet een klimaatomslag maar menselijke overbejaging grote wilde dieren als de Europese en Amerikaanse mammoeten fataal werd. Kunnen ook olifanten opnieuw een zinvolle ecologische plek krijgen in de huidige Europese natuur, vroeg Lindhard zich af.

Verschillende grote grazersoorten blijken uiteenlopende functies te kunnen vervullen als mede-natuurbeheerders. Zouden olifanten daaraan iets eigens kunnen toevoegen? Bovendien, voor krap behuisde dierentuin- of circusolifanten zouden halfvrije graasperioden van enkele maanden een diervriendelijk vakantie betekenen.

 

Verkenning
Na jarenlang leuren met zijn plan vond Lindhard eindelijk dompteurs van een Duits circus bereid om hem gedurende drie dagen hun olifanten in bruikleen te geven. De boeren die gezamenlijk eigenaar zijn van Vesterlyngen op het Deense eiland Sjælland wilden ook meewerken: zij hadden last van spontaan opschietende bomen in dat door hun vee gebruikte heide-achtige graasgebied.

Twee Indische en één Afrikaanse bosolifant deden mee. Onder streng toezicht mochten ze zich drie middagen vrij vermaken op het terrein. Meer dan een superkorte eerste verkenning was dat niet erkennen de betrokken ecologen. Wetenschappelijke conclusie kun je daaruit niet trekken.

Toch was het een revolutie voor het conservatief ingestelde Deense natuurbeheer. Het elders allang geaccepteerde terreinonderhoud door grote grazers wordt door de agrarisch ingestelde Denen met argwaan bezien.

 

Terughoudend
Ook in mondiaal perspectief was de proef interessant. In Amerika bijvoorbeeld wordt al langer gespeculeerd over terugkeer van grote wilde dieren (of hun huidige verwanten), die nog tot na de laatste ijstijd over de vlakten rond zwierven. Ook over olfantachtigen is wel eens nagedacht.

Toch lijkt het onwaarschijnlijk dat de proef snel een vervolg vindt. Specialisten op het gebied van natuurbegrazing, zoals de Nederlandse pionier Frans Vera, reageren zeer terughoudend. Aangezien het postglaciale ecosysteem in Europa zich ontwikkeld heeft zonder olifantachtigen, is de vraag of olifanten nog wel thuis horen in de hedendaagse Europese natuur. Herinvoering van systeemvreemde soorten kan veel kwaad aan richten en is tegen de afspraken die wereldwijd over herintroductie zijn gemaakt. Het hele verhaal….. 
 

 

Foto: © Jan Kunstman